ძუძუს კიბო ყველაზე გავრცელებული სიმსივნეა ქალებში. მსოფლიოში ყოველწლიურად ძუძუს კიბოს დაახლოებით 1.67 მლნ  ახალი შემთხვევა დიაგნოსტირდება და 500 000 ქალი იღუპება ამ დაავადებით. ყოველ 20 წამში ერთი ქალი დიაგნოსტირდება ძუძუს კიბოთი და ყოველ 5 წთ-ში 3-ზე მეტი ქალი იღუპება ამ დაავადებით.

 ძუძუს კიბოს ტიპები

 განასხვავებენ ძუძუს კიბოს რამდენიმე ტიპს, რომლებიც კლასიფიცირდება იმ ცილების (რეცეპტორების) მიხედვით, რომლებიც განთავსებულნი არიან სიმსივნურ უჯრედებზე. აღნიშნული პროტეინები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ სიმსივნის განვითარებაში, აწვდიან რა უჯრედებს ზრდისა და გაყოფის სიგნალებს.

 რატომ უნდა იცოდეთ რომელი ტიპის ძუძუს კიბოს გაქვთ?  

 რადგანაც იგი გაძლევთ საშუალებას მიიღოთ ინფორმირებული გადაწყვეტილება იმ მკურნალობის შესახებ, რომელზეც გესაუბრებათ ექიმი. ძუძუს კიბოს ტიპის ცოდნას დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ამის საფუძველზე უკეთ გაერკვევით კონკრეტულად რა ტიპის მკურნალობა გჭირდებათ: თუ ოპერაცია და სხივური თერაპია საერთოა ყველა ტიპის კიბოს დროს, ქიმიოთერაპია, ჰორმონული თერაპია, თარგეთული მკურნალობა და სიმსივნის იმუნოთერაპია განსხვავებულია. გარდა ამისა, თქვენ გექნებათ წინასწარი ინფორმაცია  დაავადების აგრესიულობის და პროგრესირების ალბათობის შესახებ. თითოეული ტიპის ძუძუს კიბო კლასიფიცირდება მის ზედაპირზე სამი ტიპის რეცეპტორების არსებობით ან არარსებობით: ესტროგენის რეცეპტორი, პროგესტერონის რეცეპტორი და ადამიანის ეპიდერმული ზრდის რეცეპტორი (HER2). როდესაც ექიმის მიერ დგინდება ძუძუს კიბოს დიაგნოზი, ექიმმა უნდა გითხრათ თქვენი სიმსივნე არის თუ არა დადებითი ან უარყოფითი აღნიშნული რეცეპტორების მხრივ.

 ეს არის ძუძუს კიბოს ტიპები, რომლებიც ყველაზე ხშირად გესმით:

• ჰორმონ დადებითი ძუძუს კიბო
•  HER2 დადებითი ძუძუს კიბო;
• სამმაგად უარყოფითი ძუძუს კიბო;

 ჰორმონ დადებითი ძუძუს კიბო ყველაზე  ხშირია და გვხვდება შემთხვევათა 80%-ში. ჰორმონ დადებითია ძუძუს კიბო იმ შემთხვევაში, როცა სიმსივნე წარმოქმნის დიდი რაოდენობით ესტროგენს და/ან პროგესტერონს. სწორედ ეს ჰორმონები განაპირობებენ უჯრედების ზრდასა და გაყოფას.  უჯრედის ზედაპირზე დიდი რაოდენობით რეცეპტორების არსებობა განაპირობებს სიმსივნის არაკონტროლირებად ზრდასა და ფორმირებას. ასეთი ტიპის სიმსივნის მკურნალობა ხდება მედიკამენტებით, რომლებსაც ჰორმონული თერაპია ეწოდება. ეს თერაპია ბლოკირებას უკეთებს ესტროგენის და/ან პროგესტერონის რეცეპტორებს ან აქვეითებენ ჰორმონების დონეს.  

 
 HER2 დადებითი ძუძუს კიბო შეადგენს ძუძუს კიბოს შემთხვევათა 20%-ს. კიბოს ეს ტიპი ხასიათდება HER2 პროტეინის ჰიპერექსპრესიით და შეიძლება იყოს განსაკუთრებით აგრესიული. მკურნალობის გარეშე HER2 დადებითი ძუძუს კიბოს ახასიათებს სწრაფი პროგრესირება და გადარჩენადობის ნაკლები ალბათობა HER2 უარყოფით ძუძუს კიბოსთან შედარებით (სიმსივნე, რომლის ზედაპირი შეიცავს HER2 პროტეინის ნორმალურ კონცენტრაციას). იხ. სტატია „HER2 დადებითი ძუძუს კიბო“

 ამჟამად, ცნობილია სპეციფიური პრეპარატები, რომლებიც დამიზნებით მოქმედებენ HER2 რეცეპტორზე, ბლოკავენ მას და ამით აქვეითებენ უჯრედების ზრდა-გამრავლებას და ადრეულ სტადიებზე მნიშვნელოვნად ზრდიან განკურნების ალბათობას და ამცირებენ რეციდივირების რისკს.

 სამმაგად უარყოფითი  ძუძუს კიბო შედარებით იშვიათი ფორმაა  და გვხვდება შემთხვევათა 10-20%-ში. ძუძუს კიბოს ამ ტიპისთვის არ არის დამახასიათებელი არც ესტროგენ და პროგესტრეონ რეცპტორების გამოხატულება და არც HER2 პროტეინის. გამომდინარე აქედან, ამ ტიპის კიბოს განვითარების მექნიზმი არ არის ცნობილი, და მისი მკურნალობაც შესაბამისად ძალიან ძნელია. მიუხედვად იმისა, რომ პაციენტებს აქვთ პასუხი ქიმიოთერაპიაზე, მკურნალობის სახეები მათთვის შეზღუდულია და დაავადების პროგნოზი  ხშირად არაკეთილსაიმედო, თუმცა მედიცინის უახლესი მიღწევებით, სიმსივნის იმუნოთერაპიის და ქიმიოთერაპიის კომბინაცია იძლევა დამაიმედებელ შედეგებს.

 ძუძუს კიბოს დიაგნოსტირება და მკურნალობა სტადიის მიხედვით

 დიაგნოზთან ერთად ექიმი ასევე გეუბნებათ რომელ სტადიაზეა დაავადება. სტადიას განსაზღვრავს სიმსივნის ზომა და მისი გავრცელება (თუ მისი განსაზღვრა შესაძლებელია). სტადიის განსაზღვრა მნიშვნელოვანია, რადგან იგი ონკოლოგს ეხმარება დაგეგმოს საუკეთესო მკურნალობა პაციენტისთვის. ზოგადად, რაც უფრო შორსწასული და გავრცელებულია კიბო, მით უფრო ძნელია მისი მკურნალობა და არაკეთილსაიმედოა პროგნოზი.  მიჩნეულია, რომ პაციენტთა 61% დიაგნოსტირდება ადრეული სტადიის ძუძუს კიბოთი. დაავადების ამ სტადიაზე მისი განკურნება შესაძლებელია და მკურნალობის მიზანიც განკურნებაა! ადრეული სტადიის ძუძუს კიბოს მკურნალობა სრულყოფილია და შეიძლება მოიცავდეს ოპერაციამდე ან მის შემდეგ  სისტემურ მკურნალობას სიმსივნური უჯრედების სრული მოცილებისა და რეციდივის განვითარების პრევენციისათვის. სამწუხაროდ, ზოგიერთი პაციენტი დიაგნოსტირდება დაავადების უკვე გავრცელებულ ან შორსწასულ სტადიაზე, ამ შემთხვევაში მკურნალობის მიზანი რემისიის გახანგრძლივებაა. პაციენტთა 32% დიაგნოსტირდება ძუძუს კიბოს ადგილობრივად გავრცელებული სტადიით, ხოლო 6% კი ლოკალურად გავრცელებული ან მეტასტაზური ძუძუს კიბოთი. 

 თუ პაციენტის სიმსივნური პროცესი გავრცელებულია მისი სხეულის სხვადასხვა ნაწილში, როგორიცაა თავის ტვინი ან ღვიძლი, მკურნალობის მიზანი ამ დროს ცხოვრების გახანგრძლივებაა ცხოვრების კარგი ხარისხის შენარჩუნებით.